پروژه مطالعه، اندازهگیری، نگهداری و واسنجی شبکه سنجش کمی و کیفی آب زیرزمینی در محدودههای مطالعاتی حوزه عملکرد شرکت آب منطقهای تهران – گامی در مدیریت پایدار منابع آبی
مقدمه
ایران به دلیل اقلیم خشک و نیمهخشک خود، نیازمند مدیریت بهینه منابع آبی برای تأمین نیازهای شرب و کشاورزی است. پروژه مطالعه، اندازهگیری، نگهداری و واسنجی شبکه سنجش کمی و کیفی آب زیرزمینی در محدودههای مطالعاتی حوزه عملکرد شرکت آب منطقهای تهران، یکی از پروژههای کلیدی است که از بهمن 1400 تا فروردین 1403، بهمنظور پایش و مدیریت منابع آب زیرزمینی استان تهران اجرا شده است. این پروژه با پایش مستمر و سنجش دقیق، گامی مؤثر در حفظ منابع آبی و بهبود بهرهوری آب در این استان برداشته است.
ضرورت و اهمیت پروژه
چالشهای منابع آب زیرزمینی در ایران:
ایران به دلیل اقلیم خشک و تبخیر بالای سالانه، با چالشهای جدی در مدیریت منابع آبی مواجه است. متوسط بارش سالانه در کشور حدود 251 میلیمتر است که تنها 28 درصد از آن به آبهای زیرزمینی و سطحی تبدیل میشود. در حوضههای مرکزی و کلانشهرهایی مانند تهران، محدودیتهای منابع آبی بیشتر حس میشود. این موضوع، ضرورت پایش دقیق منابع آب زیرزمینی و سنجش کمی و کیفی آنها را برای مدیریت بهینه و جلوگیری از بحرانهای آبی مشخص میکند.
اهداف پروژه:
این پروژه با هدف جمعآوری دادههای دقیق از وضعیت کیفی و کمی منابع آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی استان تهران اجرا شده است. اهداف اصلی این پروژه شامل:
- اندازهگیری و جمعآوری اطلاعات دقیق از سطح آب زیرزمینی.
- پایش کیفیت آب و تحلیل تغییرات آن در طول زمان.
- واسنجی دادهها برای برنامهریزی بهینه و بهبود مدیریت منابع آبی.
روشها و ابزارهای بهکار رفته در پروژه
شبکه چاههای مشاهدهای:
در این پروژه، اطلاعات از 255 حلقه چاه مشاهدهای جمعآوری شد. این چاهها شامل 219 چاه فعال و چندین چاه غیرفعال هستند که در مناطق مختلف استان تهران پراکندهاند. دادههای مربوط به سطح آب، کیفیت و تغییرات آنها بهطور منظم از این چاهها استخراج شده و در جداول استاندارد ذخیره میشوند.
استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته:
برای جمعآوری دادهها و پایش مستمر، از تجهیزات پیشرفتهای مانند دیتالاگرهای حساس، سیستمهای GPS و دستگاههای سنجش کیفی آب استفاده شده است. دیتالاگرها تغییرات سطح آب زیرزمینی را با دقت بالا ثبت کرده و GPS برای موقعیتیابی دقیق چاهها به کار میرود. این دادهها بهصورت منظم و با استفاده از استانداردهای بالا ذخیره و پردازش میشوند.
تحلیل و واسنجی دادهها:
برای تحلیل دادهها و استفاده بهینه از اطلاعات جمعآوریشده، واسنجی دادهها بهصورت دورهای انجام میشود. این دادهها در فرمتهای استاندارد به دفتر مطالعات آبهای زیرزمینی تحویل داده شده و برای تصمیمگیریهای مدیریتی و برنامهریزی منابع آبی استفاده میشوند.
محدوده جغرافیایی پروژه
این پروژه در مناطق مختلف استان تهران و محدودههای مطالعاتی خاص شامل حوضه آبریز دریاچه نمک، قطعه 4 ساوه، تهران-کرج، ورامین و دماوند اجرا شده است. هر یک از این مناطق از نظر دسترسی به منابع آب زیرزمینی اهمیت ویژهای دارند. چاههای مشاهدهای در این مناطق بهصورت دقیق بررسی شده و دادههای مربوط به سطح آب و کیفیت آنها بهصورت مستمر جمعآوری میشوند.
تأثیرات پروژه بر مدیریت منابع آب استان تهران
بهبود برنامهریزی منابع آبی:
این پروژه با فراهم کردن دادههای دقیق از وضعیت منابع آب زیرزمینی، به بهبود برنامهریزی منابع آبی کمک میکند. دادههای جمعآوریشده از چاهها به مسئولان و مدیران امکان میدهد تا براساس نیازهای موجود، اقدامات لازم را برای حفظ و استفاده بهینه از منابع آبی انجام دهند.
کاهش خطرات بحرانهای آبی:
پایش مستمر و تحلیل دادههای کمی و کیفی آب زیرزمینی، خطرات ناشی از کمآبی و بحرانهای زیستمحیطی را کاهش میدهد. این پروژه به شناسایی مشکلات پیش از وقوع آنها کمک میکند و میتواند بهعنوان یک سیستم هشداردهنده در مدیریت بحرانهای آبی عمل کند.
نتیجهگیری
پروژه مطالعه، اندازهگیری، نگهداری و واسنجی شبکه سنجش کمی و کیفی آب زیرزمینی در محدودههای مطالعاتی حوزه عملکرد شرکت آب منطقهای تهران، یکی از طرحهای مهم در مدیریت منابع آبی ایران است. این پروژه با استفاده از تجهیزات پیشرفته و جمعآوری دادههای دقیق، به بهبود مدیریت منابع آب زیرزمینی و ارتقای بهرهوری آب کمک کرده است. اجرای این پروژه توسط شرکت کاوآب نشاندهنده توانمندیهای بالای این شرکت در حوزه مدیریت منابع آبی و نقش مؤثر آن در توسعه پایدار منابع آبی کشور است.